De patiënten die dagelijks binnen komen op de Out Patient Department (polikliniek) worden gezien door de Healthcare Workers. Normaal gesproken komt daar geen dokter aan te pas. De complexere casussen worden echter doorverwezen naar één van de dokters. Deze patiënten worden gevraagd donderdagmiddag terug te komen op het dokters spreekuur.
Een paar weken terug zag ik een patiënte die door mijn collega, dokter Sharon, gestart was op Parkinson medicatie. Ze kwam terug op het spreekuur voor controle en voor het ophogen van de medicatie. Ze kwam echter wel twee weken later dan afgesproken en ze had dus ook al twee weken geen medicatie meer gebruikt. Ik vroeg haar waarom ze niet op de afgesproken datum was verschenen, waarop ze antwoordde: ‘het regende die dag zo hard en ik heb geen paraplu’. Dit is één van de vele goede redenen om veel te laat of helemaal niet meer op een controle afspraak te verschijnen. Wekelijks zien we patiënten voor controle die eigenlijk al veel eerder zouden terug komen.
Bij het maken van controle afspraken, speelt de woonplaats van de patiënt een grote rol. Gelukkig hebben veel mensen die van ver komen, familieleden (zoals bijv. de zwager van een broer van een oom) die in of dichtbij Kikori wonen en regelmatig verblijven patiënten nog een tijdje bij hen. Tuberculose (TB) patiënten hebben na hun ontslag nog een behandeling van maanden, dus zij gaan wel vaak terug naar hun eigen dorp. Veel mensen komen na het (hopelijk) afronden van hun TB behandeling helaas niet terug. Af en toe gaat één van onze verpleegkundigen op bezoek bij deze patiënten om te controleren of het goed gaat en of de behandeling is afgerond, om zo ook onze rapporten voor de overheid compleet te maken.
Beperkt ziekte-inzicht is één van de oorzaken van een verminderde therapietrouw. Dit maakt het behandelen van patiënten enorm lastig. Als patiënten denken dat het goed gaat, komen ze niet meer op controle of stoppen met het innemen van hun medicatie. Dat geldt met name voor TB patiënten, die zich vaak al korte tijd na de start van de medicatie weer beter voelen. In hun ogen is vervolg van de behandeling niet nodig, terwijl in werkelijkheid de medicatie nog maanden moet worden voortgezet om de tuberculose bacterie te bestrijden. Het gevaar is zelfs dat een resistente vorm van de bacterie overleefd na een onvoltooide kuur, en voor nog meer problemen zorgt voor de patient en zijn/haar omgeving.
Een voorbeeld hiervan is een jongen van 7 die we vorige week hebben opgenomen. Hij werd opgenomen met koorts en een positieve malaria test, maar we kwamen erachter dat hij een paar jaar geleden is behandeld voor een tuberculoma. Dat is een soort gezwel in de hersenen, veroorzaakt door TB. Hij was aan één kant van zijn lichaam verlamd en nadat er een CT-scan was gemaakt in Port Moresby, werd duidelijk dat dit veroorzaakt werd door een tuberculoma. Het is vrij uniek dat we hier een patiënt zien van wie de diagnose daadwerkelijk bevestigd is met een CT-scan. Helaas was dit toch niet voldoende voor de moeder om de volledige TB behandeling af te maken. Nadat de jongen na twee maanden TB medicatie hersteld was van zijn halfzijdige verlamming, besloot de moeder dat de medicijnen zijn werk hadden gedaan en ze vond het niet nodig om de resterende 7 maanden te geven. Gelukkig konden we nu uitleggen aan de moeder dat de kans groot is dat er nog steeds een restant van dit tuberculoma in de hersenen aanwezig is en dat dit problemen kan gaan geven in de toekomst. Hierna is haar zoon opnieuw met een behandeling gestart.
Naast een beperkt ziekte-inzicht zijn weinig locals bekend met een gezonde levensstijl. Dat blijkt wel uit de mega hoeveelheden suiker die sommige mensen naar binnen werken. Een deel van onze patiënten heeft soms maar net voldoende eten hier, met name de patiënten van ver weg, die normaal gesproken gebruik maken van hun tuinen in de bush. Een deel van de mensen hier heeft echter wel een betaalde baan bij een bedrijf, verkoopt producten op de markt of krijgt geld van de oliemaatschappij vanwege de pijplijn die over hun land loopt. Deze mensen eten veel producten uit de winkel en houden erg van suiker, snoep en ijsjes. Suiker met thee of koffie is favoriet en 2 eetlepels suiker in een kopje is geen uitzondering. Het record: een patiënt was opgenomen met een aantal botbreuken door een val uit een bulldozer. Vanwege zijn enorme overgewicht, werd zijn bloedsuiker gecontroleerd en toen ik vroeg of zijn dieet te maken kon hebben met de hoge waarde van zijn bloedsuiker, vertelde hij dat hij dagelijks 24 blikjes cola drinkt en een halve kilo suiker door zijn koffie en thee roert!! En is het niet een teveel aan suiker, dan is het wel een teveel aan zout. Kinderen eten hier soms letterlijk bouillonblokjes alsof het snoepjes zijn.
Het regenseizoen loopt op zijn einde en we zien steeds meer zon. De overgang van de seizoenen betekent een toename in het aantal slangenbeten. Mensen gaan in hun bushtuinen werken en dragen hooguit slippers, maar meestal geen schoeisel. Vaak betreft zo’n slangenbeet een ‘droge beet’, waarbij er geen tekenen zijn van vergiftiging door het slangengif. Deze patiënten worden opgenomen met strakke zwachtels om het been en ze mogen het been niet bewegen om verspreiding van eventueel gif tegen te gaan. Ieder uur worden controles gedaan en meestal kunnen ze na 24 uur weer naar huis. Er is veel angst rondom slangenbeten. Niet alleen vanwege de kans op fatale afloop, maar ook vanwege de associatie met beheksing. Wanneer iemand ziek is, wordt er al gauw gedacht aan beheksing als veroorzaker hiervan in plaats van bijvoorbeeld een bacterie (zie ook blog ‘geestelijk strijdtoneel’). In het geval van een slangenbeet wordt er (afhankelijk van de stam) bijvoorbeeld gedacht dat een vijand deze slang op het slachtoffer heeft afgestuurd, dat het een voorouder is of een andere kwade geest. Patiënten kunnen zich dan ook erg angstig en panisch gedragen, terwijl het soms niet eens zeker is of er wel daadwerkelijk een slangenbeet is geweest, omdat er bijvoorbeeld geen slang is gezien.
Vorige week kwam er een patiënt die na de slangenbeet de huid open had gesneden en vervolgens naar het ziekenhuis was gelopen. Dit vergroot echter de kans op verspreiding van het gif. Hij voelde zich niet lekker en duizelig, dus we vermoeden dat het om een vergiftiging ging, maar de klachten waren op dat moment niet dusdanig ernstig dat we tegengif moesten toedienen. Tegengif geeft namelijk risico’s op ernstige allergische reacties en bovendien is het erg duur (€7.500,- per injectie, gelukkig vergoed door de overheid). Enkele uren later kon hij zijn ogen echter niet meer omhoog bewegen en was hij niet meer in staat om te slikken. Dit zijn tekenen van een ernstige vergiftiging. Nog voordat de hele dosis tegengif was toegediend (dit loopt in in ongeveer 30 minuten), verdwenen de klachten weer en voelde hij zich prima. 24 uur later ging hij zonder problemen weer naar huis!
Jullie snappen vast wel waarom ik regelmatig tegen mijn collega zeg: ‘Het is nooit saai in Kikori’ ????
